Διαταραχές όσφρησης και γεύσης

---

Posted by    Αικατερίνη Κυπρούλη M.D. Χειρουργός Ωτορινολαρυγγολόγος

Οι διαδικασίες της όσφρησης και της γεύσης είναι πολύπλοκες. Ξεκινούν όταν μόρια απελευθερώνονται στον αέρα που αναπνέουμε ή διαλύονται στο σάλιο ή τη ρινική βλέννα μας από αρώματα ή τρόφιμα. Αυτά τα μόρια στη συνέχεια διεγείρουν τα αισθητήρια κύτταρα στη μύτη, το στόμα ή το λαιμό.

Τα οσφρητικά νευρικά κύτταρα διεγείρονται από οσμές. Βρίσκονται ψηλά μέσα στη μύτη, και συνδέονται απευθείας με τον εγκέφαλο. Βρίσκονται πολύ επιφανειακά μέσα στην επένδυση της μύτης.  Αυτό είναι καλό για να μπορούν να αισθάνονται πιο εύκολα τα μόρια της μυρωδιάς, αλλά δυστυχώς αυτό τα θέτει επίσης σε μεγαλύτερο κίνδυνο τραυματισμού.

Τα γευστικά νευρικά κύτταρα βρίσκονται στους γευστικούς κάλυκες του στόματος και του λαιμού και περιορίζονται στην αίσθηση των πέντε βασικών γεύσεων του γλυκού, του ξινού, του πικρού, του αλμυρού και του umami (ουμάμι, η καλή γεύση ή νοστιμιά).

Μια άλλη χημειοαισθητηριακή διαδικασία, που ονομάζεται κοινή χημική αίσθηση, συμβάλλει επίσης στην όσφρηση και τη γεύση. Αυτά τα κύτταρα ειδοποιούν τον εγκέφαλο για αισθήσεις όπως θερμότητα (όπως από πικάντικες πιπεριές) ή δροσιά (όπως από μενθόλη ή μέντα). 

Αυτό που θεωρούμε ως τη «γεύση» του φαγητού μας είναι στην πραγματικότητα ένας συνδυασμός όλων αυτών των αισθήσεων που συνεργάζονται. Η γεύση εξαρτάται κατά 80% από την όσφρηση, επομένως χωρίς την ικανότητα όσφρησης, όλα τα φαγητά και τα ποτά μπορούν να θεωρηθούν μόνο ως μία από αυτές τις πέντε βασικές γεύσεις, χωρίς άλλη διαφοροποίηση.

Η μείωση ή η πλήρης απώλεια της αίσθησης της όσφρησης (υποσμία ή ανοσμία) και της γεύσης (υπογευσία ή ηγευσία) είναι οι πιο συχνές χημειοαισθητηριακές διαταραχές.

Σε άλλες διαταραχές των χημειοαισθήσεων, οι οσμές, ή οι γεύσεις μπορεί να παρερμηνευθούν ή να παραμορφωθούν, αναγκάζοντας ένα άτομο να ανιχνεύσει μια δυσάρεστη οσμή ή γεύση από κάτι που είναι συνήθως ευχάριστο στη γεύση ή τη μυρωδιά.

Οι διαταραχές της όσφρησης είναι σοβαρές επειδή βλάπτουν το σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης που μπορεί να προειδοποιήσει ένα άτομο για πράγματα όπως:

• Φωτιά
• δηλητηριώδεις αναθυμιάσεις
• διαρροή αερίου
• χαλασμένα τρόφιμα και ποτά

Ανωμαλίες στη γεύση και την όσφρηση μπορεί να συνοδεύουν ή να υποδεικνύουν την ύπαρξη ασθενειών ή καταστάσεων όπως:

• Διαβήτης
• υπέρταση
• υποσιτισμός
• εκφυλιστικές παθήσεις του νευρικού συστήματος όπως η νόσος του Πάρκινσον και η νόσος του Αλτσχάιμερ

Αν και μερικοί άνθρωποι γεννιούνται με χημειοαισθητηριακές διαταραχές, και υπάρχουν στην πραγματικότητα πάνω από 100 λόγοι για τους οποίους οι άνθρωποι μπορεί να χάσουν τη μυρωδιά και τη γεύση τους, οι περισσότεροι προκαλούνται από:/p>

• ασθένεια (δηλαδή, κοινό κρυολόγημα, λοίμωξη του ανώτερου αναπνευστικού, μόλυνση κόλπων)
• τραυματισμό στο κεφάλι
• ορμονικές διαταραχές
• οδοντικά προβλήματα
• έκθεση σε ορισμένες χημικές ουσίες
• ορισμένα φάρμακα
• έκθεση σε ακτινοθεραπεία για καρκίνο κεφαλής ή τραχήλου

Εκτός από το πλήρες ιατρικό ιστορικό και τη φυσική εξέταση, οι διαγνωστικές διαδικασίες μπορεί να περιλαμβάνουν:

• απεικόνιση όπως αξονική τομογραφία ή μαγνητική τομογραφία
• Τεστ όσφρησης
• Δοκιμές "γουλιά, φτύσιμο και ξέβγαλμα" όπου χημικές ουσίες εφαρμόζονται απευθείας σε συγκεκριμένες περιοχές της γλώσσας

Οι ειδικές θεραπείες για διαταραχές όσφρησης και γεύσης θα καθοριστούν με βάση:

• την ηλικία, τη συνολική υγεία και το ιατρικό ιστορικό σας
• έκταση της διαταραχής
• την ανοχή σας για συγκεκριμένα φάρμακα, διαδικασίες ή θεραπείες
• διάρκεια και επακόλουθη πρόγνωση της διαταραχής
• τη γνώμη ή την προτίμησή σας

• διακοπή ή αλλαγή φαρμάκων που συμβάλλουν στη διαταραχή
• διόρθωση του ιατρικού προβλήματος που προκαλεί τη διαταραχή
• χειρουργική αφαίρεση των εμποδίων που μπορεί να προκαλούν τη διαταραχή
• οσφρητική εκπαίδευση
• συμβουλευτική